Gaasperdammertunnel bespaart tot 30% energie met lichtreflecterend asfalt

De nieuwe Gaasperdammertunnel in de A9 bij Amsterdam-Zuidoost is voorzien van lichtgekleurd asfalt. Dat zorgt voor een energiebesparing van circa 20 tot 30 procent, maar het asfalt moest wel eerst worden getest.

 

Normaal asfalt is vrij zwart, waardoor het weinig licht reflecteert en waardoor veel verlichting nodig is in een tunnel. Het asfalt in de Gaasperdammertunnel is lichter gekleurd, doordat het is gemengd met anorthosiet, witte steenslag dat afkomstig is uit een speciale groeve in Noorwegen. Daarnaast wordt het asfalt afgestrooid met witte vuursteentjes uit Denemarken, die met het walsen warm in het oppervlak worden gedrukt. De combinatie van Noorse steenslag en Deense vuursteentjes zorgt voor lichtreflecterend asfalt, dat meer licht reflecteert waardoor minder verlichting nodig is in de tunnel.

Gaasperdammertunnel
De Gaasperdammertunnel is drie kilometer lang en bestaat uit vijf tunnelbuizen. De tunnel is half verdiept aangelegd tussen de Ikea en rivier de Gaasp. Afgelopen week is het dak geplaatst op de tunnel, die in 2020 zal opengaan. Voor de bouw van de tunnel heeft Rijkswaterstaat in 2014 een Design, Build, Finance and Maintain(DBFM)-contract afgesloten met aannemerscombinatie IXAS, een consortium met Ballast Nedam, Fluor en Heijmans. Dit contract houdt in dat de aannemer zowel verantwoordelijk is voor het ontwerp en de bouw van het project, als voor de financiering en het totale onderhoud. Daarbij horen ook de energiekosten.

Plan voor energiebesparing
Aannemerscombinatie IXAS moet volgens het DBFM-contract gedurende twintig jaar de energiekosten betalen van de Gaasperdammertunnel. Daarom kwam IXAS met het plan om meer energie te besparen met led-verlichting en lichter gekleurd asfalt. Led-verlichting heeft zijn nut in tunnels inmiddels bewezen, maar dat gold nog niet voor lichter gekleurd asfalt in een tunnel. En innovatie binnen een DBFM-contract is niet altijd even makkelijk. Toch kwam het speciale asfalt er toch, zo vertelt Joop van der Velden, technisch manager van het SAA-project A9-Gaasperdammerweg namens Rijkswaterstaat.

Lichtreflecterend asfalt
Van der Velden: “Lichtgekleurd asfalt reflecteert beter, waardoor je minder verlichting nodig hebt: minder lampen, minder armaturen, een minder zwaar energiesysteem, enzovoorts. Dat klonk allemaal heel positief, tot er binnen de aannemerscombinatie wat twijfel ontstond over dat nieuwe asfalt. De vinding was op zich niet nieuw, maar het was eigenlijk nog nooit in een tunnel toegepast. Zou dit wel net zo lang meegaan als gewoon asfalt?”

Opnieuw asfalteren
Het DBFM-contract was zo gepland dat er binnen de looptijd van twintig jaar éénmaal opnieuw geasfalteerd moest worden, vertelt Van der Velden. “Als het asfalt korter zou meegaan, dan zou een tweede keer opnieuw asfalteren nodig zijn. Dat was voor de aannemerscombinatie een groot risico. Die betaalt namelijk niet alleen de kosten van de aanleg van het nieuwe asfalt, maar hij levert ook in op zijn beschikbaarheidsvergoeding: tijdens zo’n operatie moet de weg namelijk afgesloten worden.”

Gezamenlijk onderzoek
Rijkswaterstaat besloot om samen met de aannemer een onderzoek te starten en de kosten van het onderzoek te delen. De aannemer heeft in de tunnel drie proefvakken van 100 meter aangelegd, waarna het lichtgekleurde asfalt werd getest. De uiteindelijke uitkomsten waren positief. Daardoor koos IXAS ervoor om het lichtgekleurde asfalt aan te leggen. “Natuurlijk is Rijkswaterstaat blij met deze afloop. We hebben niks aan een innovatief asfalt waar auto’s op uitglijden of de weg onnodig dicht moet,” aldus Van der Velden.

PolyCiviel is gedurende het project betrokken bij preadvies, mengselontwerp van het asfalt, lichtberekeningen, walsprotocol,  advisering steenslagen en samen met Light Surface Control controleberekeningen verlichting en SAT-metingen.

Led-lampen en dimmen
Tunnels zijn dag en nacht open, waardoor de verlichting continu aan staat. Dat zorgt voor hoge energiekosten. Rijkswaterstaat voorziet tunnels van energiezuinige led-lampen, zoals dit voorjaar is gebeurd in de Tweede Heinenoordtunnel ten zuiden van Rotterdam. Led-verlichting in tunnels kan al 50 procent besparen op energiekosten. Rijkswaterstaat onderzoekt ook andere manieren om energie te besparen, zoals dynamische verlichting, waarbij de lampen dimmen als er niemand in de tunnel is.